Orhan Kemal

1914 yılında Adana’da dünyaya gözlerini açmıştır. Asıl adı Mehmet Raşit Öğütçü‘dür. Öykü, roman ve tiyatro oyunu yazarıdır. Türk edebiyatının büyük ustaları arasında sayılır. Bir çok dalda eserler yazmış olsa da en çok romanları ile tanınır. Edebi kariyeri 1960 yıllarında zirveyi görmüştür. Murtaza, 72. Koğuş ve Hanımın Çiftliği eserleri baş yapıtları arasında değerlendirilmektedir.

Orhan Kemal dünyaya geldiğinde babası Çanakkale cephesinde askerdi. Babasının adı Abdülkadir Kemali, annesinin adı Azime’dir. Annesi rüştiye mevzunudur. İki yıl kadar ilk okul öğretmenliği yapmıştır.

Hayatına Adana’da başlayan Orhan Kemal, Birinci Dünya Savaşı sırasında Fransa’nın Adana işgali sonrası önce Niğde’ye sonra da Konya’ya göçmüşlerdir. Konya’dayken Kuvay-ı Milliye hareketine karşı gerçekleştirilen Delibaş İsyanı’nı canlı canlı tanık olmuştur. Babası Kuvay-ı Milliye’ye katılmış ve isyan bastırılmıştır. Daha sonra babası Kastamonu’dan milletvekili olarak mecliste görev almıştır. Bu sebeple Ankara’ya taşınmışlardır ancak 1923 yılında tekrar Adana’ya dönmüşlerdir. Babası Adana’da çiftçi olarak geçimini sağlamaya çalışmıştır. O sıralarda Toksöz isminde gazete çıkarmıştır. Takrir-i Sükun Kanunu sonrası pek çok gazete kapatılmıştır. Tabi bundan Toksöz gazetesi de nasibini almıştır. Bu sebeple babası on bir ay parmaklıklar ardında tutuklu kalmıştır. Yedi yıl sonra 1930 yılında babası Ahali Cumhuriyet Fırkası’nı kurmuş ve Ahali isminde gazete çıkarmıştır. Her ne kadar babası siyasette oldukça içli dışlı olsa da Orhan Kemal çok fazla siyaset ile ilgilenmemiştir. Bir yıl sonra Serbest Cumhuriyet Fırkası kendi kendini kapatmış ve Suriye’ye kaçmak zorunda kalmışlardır. 1931 yılında Beyrut’a yerleşmişlerdir.

Orhan Kemal, Beyrut’ta orta öğrenimini kendi isteğiyle bırakarak geçim derdine düşmüştür. Bulaşıkçılık ve matbaa işleri ile uğraşmıştır. Bir yıl sonra babaannesinin yanına Adana’ya tek başına dönmüştür. Çırçır fabrikasında işçilik ve katiplik yapmıştır. Bu yıllardaki yaşantıları ile Baba Evi ve Avare Yıllar isimli romanlarına can verecektir. 1937 yılında çırçır fabrikasında çalışan Nuriye Hanım ile evlenmiş ve bir yıl sonrasında Yıldız isminde çocukları olmuştur.

1938 yılında askere Niğde’ye gitti. Askerliği esnasında Maksim Gorki ve Nazım Hikmet’ten kitaplar okuduğu gerekçesi ve yabancı rejimler üzerinde propaganda ve isyana teşfik suçundan beş yıl hapis hayatına mahkum edildi. Kayseri Hapishanesi’nde yattı. İlk şiiri Duvarlar’ıda burada yazdı.

Babası sekiz yıllık sürgünün ardından 1939 yılında Adana’ya döndü. Babasının girişimleri ile oğlunu Adana Cezaevi’ne aldırdı. Babası Bergama Ağır Ceza Reisliği görevini üstlenince de oğlunu Bursa Cezaevi’ne aldırdı.

1940 yılında Bursa Cezaevi’nde ünlü şair Nazım Hikmet ile tanıştı. Nazım Hikmet‘in görüşlerinden etkilendi. Onunla üç buçuk yıl aynı odayı paylaştı. Nazım Hikmet‘ten Fransızca, felsefe ve siyaset dersleri aldı. Orhan Kemal’i şiir yerine roman ve öykü yazmaya eğilmesine sebep olan da birazcık Nazım Hikmet oldu. İlk romanı On Sekiz Yaş isimli romanını Nazım Hikmet‘in yardımı ile ortaya çıkardı. Bu romanını yayımlamadı ve öykü yazmaya ağırlık verdi.

1940 yılında Yeni Edebiyat isimli dergide Balık isimli öyküsü yayımlanmıştır. 1943 yılında ise Orhan Kemal adını İkdam Gazetesi’nde Asma Çubuğu isimli öyküsünde kullanmıştır. Panait, Istrati ve Maksim Gorki öykülerinden etkilenmiş ve hayatın içinden basit konuları samimi bir şekilde anlatmıştır.

1943 yılında tahliye oldu. Adana’ya döndü. Karataş’ta toprak taşıma işinde amelelik ve TCDD’de hamallık yapmıştır. 1944 yılında bir oğlu dünyaya geldi ve adını Nazım koydu. Tutuklanması sebebiyle askeriliği yarım kalmıştı. Kalan 35 gün için 1945 yazında tekrar askere çağrıldı. Askerden sonra sebze nakliyatçılığı, sonrasında Verem Savaş Derneği’nde memurluklar yaptı. Ancak hiç biri uzun soluklu olmadı. Bu sebeple geçim sıkıntısı çekti. Tabi bu süre boyunca yazmaya devam etti. Dergilerde yayınlanan öyküleri sayesinde insanlar tarafından beğenilen bir yazar olmayı başardı. 1945 yılında çalıştığı derginin yaptığı bir anket sonucu öyküleri en çok beğenilen yazar olarak seçildi. 1948 yılında ilk öykü kitabı Duygu’yu yayımladı. 1949 yılında da ilk romanı Baba Evi’ni yayımladı.

1949 yılında babası Abdülkadir Bey vefat etti. Aynı yıl doğan oğluna babasının adını verdi. İstanbul’a yerleşti. Geçimini yazarak sağlamaya başladı. 1957 yılında dördüncü çocuğu Işık doğdu.

1958 yılında Kardeş Payı öyküsü ile Sait Faik Hikaye Armağanı ödülünü aldı.

1966 yılında komünizm propagandası ve hücre çalışması sebebiyle bir arkadaşı ile birlikte tutuklandı. Suç teşkil eden bir delil bulunmadığı için bir ay sonra tekrar serbest bırakılmıştır.

1969 yılında Önce Ekmek öyküsü ile Türk Dil Kurumu ve Sait Faik Hikaye Armağanı ödülünü almıştır.

Bulgar Yazarlar Birliği’nin çağrısı üzerine Sofya’ya gitmiştir. Asıl gayesi babaannesinin büyüdüğü yerleri gezip notlar almak ve 93’ten Bu Yana isminde ailesinin hikayesini anlatmaktır. Ancak bu isteğini gerçekleştiremeden 1970 yılında beyin kanaması geçirerek Sofya’da hayatını kaybetmiştir. Üç gün sonra cenazesi ana vatana getirilerek, İstanbul Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedildi.

Öyküleri

• Duygu (1948)
• Menevşe (1948)
• Ekmek Kavgası (1949)
• Pezevenkler (1950)
• Sarhoşlar (1951)
• Çamaşırcının Kızı (1952)
• 72. Koğuş (1954)
• Grev (1954)
• Arka Sokak (1956)
• Kardeş Payı (1957)
• Babil Kulesi (1957)
• Dünya’da Harp Vardı (1963)
• Mahalle Kavgası (1963)
• İşsiz (1966)
• Önce Ekmek (1968)
• Küçükler ve Büyükler (1971, ölümünden sonra)
• Yağmur Yüklü Bulutlar (1974)
• Kırmızı Küpeler (1974)
• Oyuncu Kadın (1975)
• Grev (1975)
• Serseri Milyoner/İki Damla Gözyaşı (1976)
• Arslan Tomson (1976- ö.s)
• İnci’nin Maceraları (1979 – ö.s)

Romanları

• Baba Evi (1949)
• Avare Yıllar (1950)
• Murtaza (1952)
• Cemile (1952)
• Bereketli Topraklar Üzerinde (1954)
• Suçlu (1957)
• Devlet Kuşu (1958)
• Vukuat Var (1958)
• Dünya Evi (1958)
• Gavurun Kızı (1959)
• Küçücük(1960)
• El Kızı (1960)
• Hanımın Çiftliği (1961)
• Eskici ve Oğulları (1962- Eskici Dükkanı adıyla 1970)
• Gurbet Kuşları (1962)
• Sokakların Çocuğu (1963)
• Kanlı Topraklar (1963)
• Bir Filiz Vardı (1965)
• Müfettişler Müfettişi (1966)
• Yalancı Dünya (1966)
• Evlerden Biri (1966)
• Arkadaş Islıkları (1968)
• Sokaklardan Bir Kız (1968)
• Üç Kağıtçı (1969)
• Kötü Yol (1969)
• Kaçak (1970-ö.s.)
• Tersine Dünya (1986-ö.s)
• Dünya Dönüyor (1953)
• Neden Böyle (1956)
• Uçurum (2014)